Dyslipidemia cukrzycowa

Szacuje si?, ?e 415 milion¨®w ludzi na ?wiecie cierpi na cukrzyc?, co oznacza, ?e choroba ta dotyka 1 na 11 doros?ych os¨®b. 46% os¨®b z cukrzyc? pozostaje niezdiagnozowana.

?

Cukrzyca jest powi?zana z grup? wsp¨®?zale?nych nieprawid?owo?ci w zakresie lipid¨®w w osoczu i lipoprotein. Ten powszechny stan zwany jest dyslipidemi? cukrzycow? oznaczaj?c?, ?e profil lipidowy zmierza w niew?a?ciwym kierunku. Jest to ?miertelna kombinacja, kt¨®ra grozi rozwojem choroby wie¨½cowej serca i mia?d?ycy.

?

Choroby uk?adu kr??enia stanowi? najcz?stsz? przyczyn? zgon¨®w w?r¨®d pacjent¨®w z cukrzyc?, natomiast najwi?kszy udzia? chor¨®b naczyniowych serca odnosi si? do dyslipidemii aterogennej.

Cz?sto?? wyst?powania dyslipidemii cukrzycowej

U os¨®b chorych na cukrzyc? typu 2 cz?sto?? wyst?powania dyslipidemii cukrzycowej (T2DM) jest bardzo wysoka i dotyka oko?o 70% pacjent¨®w.^[1]

Wed?ug badania przeprowadzonego na chi¨½skiej populacji, cz?sto?? wyst?pienia dyslipidemii wynosi?a odpowiednio 39,9%, 46,8% i 59,3% u os¨®b z prawid?owym poziomem glukozy, ze stanem przedcukrzycowym i cukrzyc? typu 2 (T2DM).^[2]

Przyczyny dyslipidemii u chorych na cukrzyc?

Insulina odgrywa g?¨®wn? rol? w regulacji metabolizmu lipid¨®w. Przeprowadzone badania wykaza?y powi?zanie pomi?dzy oporno?ci? na insulin? stanowi?c? prekursor cukrzycy typu 2 oraz dyslipidemi? cukrzycow?, mia?d?yc? i chorobami uk?adu krwiono?nego. Ponadto, dyslipidemia cz?sto wyst?puje u pacjent¨®w z insulinooporno?ci?, ale z prawid?owym poziomem glukozy w osoczu.

Insulinooporno?? jest powi?zana ze wzrostem strumienia wolnych kwas¨®w t?uszczowych (FFA), kt¨®ry przyczynia si? do zwi?kszonej produkcji tr¨®gliceryd¨®w, a to z kolei prowadzi do gromadzenia i wydzielania cholesterolu VLDL w hepatocytach. Odk?adanie si? t?uszczu w w?trobie wi??e si? ze stresem oksydacyjnym i preoksydacj? lipid¨®w. Ponadto, u os¨®b cierpi?cych na niealkoholow? st?uszczeniow? chorob? w?troby (NAFLD) wyst?puje zwi?kszone wydzielanie marker¨®w stan¨®w zapalnych, glukozy w osoczu, a tak?e spadek st??enia cholesterolu HDL.^[3]

?

W przypadku niew?a?ciwie leczonej cukrzycy typu 1, a nawet kwasicy ketonowej, cz?sto wyst?puj? hipertriglicerydemia i zmniejszone st??enie cholesterolu HDL.^[4]

?

?

Charakterystyki dyslipidemii cukrzycowej

W dyslipidemii cukrzycowej wyst?puje z?o?ona grupa potencjalnych nieprawid?owo?ci w zakresie aterogennych lipid¨®w i lipoprotein. Stan ten charakteryzuje si? zmniejszonym st??eniem cholesterolu HDL, przewag? ma?ych g?stych cz?stek cholesterolu LDL i zwi?kszonym st??eniem tr¨®jgliceryd¨®w.^[5]

?

Obecno?? ma?ych i g?stych cz?stek cholesterolu LDL, kt¨®rych liczba ca?y czas ro?nie, stanowi g?¨®wn? cech? dyslipidemii cukrzycowej. Wielokrotnie dowiedziono, ?e st??enie tr¨®jgliceryd¨®w w osoczu jest najwa?niejszym wyznacznikiem st??enia cholesterolu LDL. Z drugiej strony, st??enie cholesterolu LDL maleje progresywnie wraz ze spadkiem tolerancji glukozy, a? do momentu wyst?pienia jawnej cukrzycy. U kobiet spadek ten jest wi?kszy ni? u m??czyzn.^[6]

Standardowe monitorowanie cholesterolu LDL mo?e by? myl?ce w przypadku pacjent¨®w z cukrzyc?. Poziom cholesterolu LDL nie zawsze jest proporcjonalny do liczby cz?stek lipoprotein. Pacjenci z dyslipidemi? cukrzycow? wymagaj? zatem szczeg¨®lnego monitorowania.

?

Poniewa? ka?da cz?stka frakcji LDL zawiera cz?steczk? ApoB-100, liczba ma?ych i g?stych cz?stek cholesterolu LDL ro?nie, podobnie jak st??enie ApoB-100 rosn?ce w bezpo?rednim powi?zaniu. W rezultacie, st??enie ApoB-100 jest markerem liczby cz?stek aterogennych, a hipertriglicerydemia z hiper-ApoB-100 stanowi dobrze znan? cech? dyslipidemii cukrzycowej, ale tak?e innych stan¨®w chorobowych.

Leczenie dyslipidemii cukrzycowej

Ze wzgl?du na cz?ste zmiany kontroli glikemicznej u pacjent¨®w cierpi?cych na cukrzyc? oraz ich wp?yw na st??enie cholesterolu LDL, HDL, ca?kowitego cholesterolu i tr¨®jgliceryd¨®w, Ameryka¨½skie Towarzystwo Diabetologiczne (ang. American Diabetes Association (ADA)) zaleca osobom doros?ym wykonywanie badania poziomu lipid¨®w raz do roku. Je?li warto?ci wskazuj? na niski poziom ryzyka (LDC < 100 mg/dl, tr¨®jglicerydy < 150 mg/dl, a HDL > 50 mg/dl), badanie mo?na powtarza? co dwa lata.^[7]

?

Cele bada¨½ lipidowych: r¨®?ne wytyczne odnosz? si? do r¨®?nych cel¨®w dla st??enia LDL i HDL u cukrzyk¨®w. Dla ka?dej kategorii o r¨®?nym ryzyku nale?y ustali? r¨®?ne cele bada¨½ lipidowych.^[8]

Wnioski

Cukrzyca stanowi powa?ny problem z perspektywy zdrowia publicznego. Osoby cierpi?ce na cukrzyc? s? w du?ym stopniu nara?one na dyslipidemi?, choroby sercowo-naczyniowe, a nawet zgon. Ameryka¨½skie Towarzystwo Diabetologiczne (ang. American Diabetes Association (ADA)) zaleca doros?ym osobom choruj?cym na cukrzyc? badanie profilu lipidowego co najmniej raz w roku w celu umo?liwienia identyfikowania i monitorowania stanu os¨®b z zaburzeniami gospodarki lipidowej.

Pi?miennictwo

[1] Ishwarlal Jialal, Management of diabetic dyslipidemia: An update. World J Diabetes. 2019 May 15; 10(5): 280-290.
[2] Yaru Li? The prevalence and risk factors of dyslipidemia in different diabetic progression stages among middle-aged and elderly populations in China. PLoS ONE 13(10): e0205709. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0205709
[3] Melania Gaggini, etc. Non-Alcoholic Fatty Liver Disease (NAFLD) and Its Connection with Insulin Resistance, Dyslipidemia, Atherosclerosis and Coronary Heart Disease. Nutrients 2013,5,1544-1560.
[4] IRA J. GOLDBERG. CLINICAL REVIEW 124 Diabetic Dyslipidemia: Causes and Consequences. JCE & M, 2001 Vol. 86 No. 3
[5] RONALD M. KRAUSS, MD. Lipids and Lipoproteins in Patients With Type 2 Diabetes. Diabetes Care 2004 Jun; 27(6): 1496-1504.
[6] Iciar Martin-Timon, etc. Update on the Management of Diabetic Dyslipidaemia. EMJ Diabet. 2018;6[1 ]:53-61.
[7] American Diabetes Association, Dyslipidemia Management in Adults With Diabetes. Diabetes Care 2004 Jan; 27(suppl 1): s68-s71.
[8] DEBASISH CHAUDHURY. Diabetic Dyslipidemia: Current Concepts in Pathophysiology and Management. Journal of Clinical and Diagnostic Research. 2018 Jan, Vol-12(1): OE06-OE09